در هفتم اکتبر سال ۲۰۰۱ میلادی جورج بوش، رئیس‌جمهور آمریکا فرمان حمله به طالبان را صادر کرد. رئیس‌جمهور آمریکا اسم این عملیات نظامی را عملیات بلند مدت آزادی نام گذاشت‌. در قدم نخست هواپیماهای آمریکا پایگاه‌های طالبان را در سراسر افغانستان بمباران کردند. این حملات که بسیار با دقت انجام می‌شد، توانایی طالبان را برای مقابله به صفر رساند. هواپیماهای بمب افکن و جنگنده فوق‌العاده پیشرفته‌ای چون ای سی ۱۳۰، بی ۵۲، اف ۱۸ و دیزی کاتر، امان از طالبان بریده بود.

از سوی دیگر نیروهای مجاهدین که به عنوان جبهه متحد شمال یاد می‌شدند و با آغاز حملات آمریکا جان دوباره یافته بودند، آهسته آهسته قدم‌ها را به سوی تصرف شهرهای مختلف افغانستان، از جمله کابل، تیزتر می‌کردند. هدف قرار گرفتن خطوط جنگ توسط هواپیماهای جنگی آمریکا، آخرین میخ را بر تابوت طالبان کوبید و تقریبا یک ماه پس از آغاز حملات کوبنده آمریکا، طالبان مضمحل شده و افغانستان را دوباره به مجاهدین سپردند.

در آغاز تنها بخش‌های کوچکی از نیروهای ویژه آمریکا به گوشه و کنار افغانستان آمدند، تا نیروهای متحد علیه طالبان برای جنگ با آنان همکاری کنند. بعدها این نیروها تا ۱۰۰ هزار تن هم افزایش یافت.

آمریکا در جنگ علیه طالبان از پیشرفته‌ترین تکنولوژی جنگی روز استفاده کرد. البته استفاده از این تسلیحات پیشرفته همچنان تا زمان خاتمه ماموریت نظامی ناتو در افغانستان ادامه داشت. حالا هم در چارچوب ماموریت حمایت قاطع، نیروهای ناتو هرازگاهی برای حمایت از عملیات نظامی نیروهای افغان از هواپیماهای پیش رفته موجود در پایگاه‌های نظامی ناتو استفاده می‌کند.

پس از حضور مستقیم و فیزیکی آمریکا در جنگ افغانستان، بیشتر کشورهای عضو ناتو برای جنگ علیه تروریسم اعلام آمادگی کردند. بریتانیا پس از آمریکا در سال ۲۰۰۲ نیروهای نظامی‌اش را وارد افغانستان کرد و بعدها تقریبا ۴۲ کشور عضو ناتو در افغانستان سرباز نظامی داشتند. ناتو تا سال ۲۰۱۴ همچنان به مبارزه مستقیم علیه تروریست‌ها پرداخت. تنها پس از مرگ اسامه بن لادن در سال ۲۰۱۱ ناتو اعلام کرد که ماموریت نظامی خود را در افغانستان در سال ۲۰۱۴ خاتمه می‌دهد.

هرچند باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا می‌خواست تا سال ۲۰۱۶ تمامی نیروهای آمریکایی را از افغانستان بیرون کند، اما با توجه به وضعیت موجود و حضور دوباره طالبان، نزدیک به ۱۰ هزار سرباز آمریکایی هنوز در افغانستان حضور دارند و تقریبا نصف این تعداد هم از کشورهای دیگر عضو ناتو در افغانستان هستند. 

قدم بعدی پس از سقوط طالبان، بازسازی افغانستان 

تقریبا در کمتر از یک ماه پس از سقوط طالبان، نیروهای دخیل در مسایل افغانستان در شهر بن آلمان گردهم جمع شدند و با یک توافق‌نامه، پایه‌های یک نظام مردم سالار و دموکراتیک را گذاشتند. در این کنفرانس نخستین حکومت افغانستان پس از طالبان، به رهبری حامد کرزی، چهره جهادی کمتر شناخته شده شکل گرفت. حامد کرزی پس از حکومت موقت شش ماهه، یک حکومت انتقالی هجده ماهه را نیز رهبری کرد و در سال ۱۳۸۳در اولین انتخابات ریاست جمهوری، به‌عنوان رئیس جمهور افغانستان انتخابات شد. او در سال ۱۳۸۸ یک بار دیگر با توسل به تقلب و تخلف، به‌عنوان رئیس جمهور افغانستان انتخاب شد و در سال ۲۰۱۴ میلادی کرسی ریاست جمهوری را به محمد اشرف غنی سپرد.

دو دوره ریاست جمهوری حامد کرزی، مانند دو دوره حکومت موقت و انتقالی، دوره سرازیر شدن سیل بی حد و حصر کمک‌های بین‌المللی به افغانستان بود. متاسفانه به دلیل نبود ظرفیت و از بین رفتن شیرازه یک حکومت مقتدر، بخش عمده‌ای از این کمک‌ها حیف و میل شد. نسل جدید از ثروتمندان قارچی با سرمایه‌های هنگفت سر برآوردند. ولی در عرصه حکومت‌داری کار انچنانی صورت نگرفت. مردمی که در سال‌های ۲۰۰۲ الی ۲۰۰۵ کاملا به آینده خوش بین بودند، آهسته آهسته متوجه خام بودن خوش‌بینی خود شدند و چرخ اقتصاد افغانستان یک باره ترمز گرفته و عقب‌نشینی آغاز شد. 

طالبان برگشتند و حالا به رهبری دولت چشم دارند

در میان خون و باروت حملات هوایی هواپیماهای آمریکایی، طالبان به هر دری زدند تا جلوی سقوط خود را توسط آمریکا بگیرند. رابرت گرینیر نویسنده کتاب (۸۸ روز تا قندهار) و رئیس دفتر سی آی ای در پاکستان در کتابش از آمدن فرماندهان عالی‌رتبه طالبان به نزد او و درخواست برای مذاکره با آمریکایی‌ها سخن گفته است. اما آمریکا به این خواست‌ها اعتنایی نکرد و طالبان مجبور شدند یا به کشور‌های همسایه فرار کنند، یا سلاح به زمین گذاشته به مناطق زندگی خود برگردند. اما ضعف حکومت‌داری و افزایش نارضایتی مردم از دولت، زمینه را برای برگشت دوباره آنان میسر ساخت.

طالبان از اوایل سال ۲۰۰۵ نخست در روستاهای دور افتاده ظاهر شدند و کم کم به سوی شهرها و مراکز شهرستان‌ها حرکت کردند. امروز پس از گذشت ۱۸ سال و مصرف میلیاردها دلار برای ایجاد یک دولت – ملت، نه تنها این آرزو محقق نشد که طالبان حالا تقریبا پشت دروازه‌های شهرهای بزرگ افغانستان قرار دارند و هم آمریکا و هم افغانستان در پی این مساله هستند که چگونه و با چه میکانیسمی طالبان را مستقیما به میز مذاکره برگردانند.